Δυόμισι χρόνια μετά την εκλογή της νέας δημοτικής αρχής και ενάμιση χρόνο μετά την εμφάνιση του Μεγάλου Περιπάτου, η οριστική πρόταση για τη διαμόρφωση της Πανεπιστημίου, ως προς το ποδήλατο, είναι χειρότερη από την προσωρινή, διότι καταργεί την αποκλειστική λωρίδα κυκλοφορίας ποδηλάτων.
Η συνάντηση με τον Δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη, την Πέμπτη 4 Νοεμβρίου, επιβεβαίωσε τους φόβους μας. Αν και σύμφωνα με την ανακοίνωση του Δήμου, «η κίνηση ποδηλάτων και άλλων μέσων μικρής κινητικότητας έχει προβλεφθεί σε συγκεκριμένη διάταξη λωρίδας και θα θεσμοθετηθεί ως μικτής χρήσης όταν θα το επιτρέψει η σχετική νομοθεσία» (1), στην πραγματικότητα τα ποδήλατα προβλέπεται να κινούνται στην «ζώνη κίνησης πεζών», πλάτους 4 μέτρων δηλαδή εκεί που βρίσκεται το υπάρχον πεζοδρόμιο (2) .
Είναι προφανές πως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό σε ένα τόσο περιορισμένο πλάτος. Ο χώρος που απομένει για τους πεζούς είναι ελάχιστος και η συνύπαρξη πεζών και ποδηλάτων θα είναι δυσάρεστη και επικίνδυνη. (3). Παρά τις κομψές διατυπώσεις και τις αρχικές προθέσεις το ζήτημα του ποδηλάτου δεν λαμβάνεται καθόλου υπ’ όψιν. Στην τεχνική έκθεση δεν αναφέρεται πουθενά η λέξη «ποδήλατο». Ας θυμηθούμε πως στο αρχικό σχέδιο της Πανεπιστημίου στο πλαίσιο του Μεγάλου Περιπάτου το ποδήλατο έπαιζε κεντρικό (αν και ανεπαρκή κατά τη γνώμη μας) ρόλο (4) σε ένα ευρύτερο σχέδιο.
Ο μόνος τρόπος για να είναι αποτελεσματική η κίνηση ποδηλάτων, είναι η ύπαρξη μιας τυπικής υποδομής, που να μπορεί να συνεχιστεί και να επαναληφθεί και στην υπόλοιπη πόλη ως τμήμα ενός δικτύου. Επισημαίνουμε πως υποδομή για ποδήλατα δεν σημαίνει μόνο κατασκευή ποδηλατοδρόμων. Αφορά ευρύτερα ένα δίκτυοόχι μόνο ποδηλατοδρόμων αλλά και ποδηλατολωρίδων και ποδηλατικών οδών όπου το ποδήλατο έχει προτεραιότητα, Αφορά επίσης συνύπαρξη ποδηλάτων και λεωφορείων σε λεωφορειολωρίδες και γενικά την υιοθέτηση λύσεων με τις οποίες το ποδήλατο εντάσσεται ως όχημα στην κυκλοφοριακή ζωή της πόλης συμβιώνοντας (όπου δεν είναι αλλιώς εφικτό) με τα άλλα οχήματα .(5) Με τα οριστικά σχέδια για την Πανεπιστημίου, που καταρτίστηκαν χωρίς διαβούλευση (6) και θα παρουσιαστούν πολύ σύντομα στο Δημοτικό Συμβούλιο, κινδυνεύει να χαθεί η ευκαιρία υλοποίησης ενός τέτοιου Δικτύου.
Το ζήτημα της Βιώσιμης Κινητικότητας δεν μπορεί να λυθεί σημειακά με ένα «εμβληματικό έργο». Η ανάγκη για ένα επαρκές δίκτυο που να εξυπηρετεί τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης δεν είναι κάτι καινοφανές.
• Ο Δήμαρχος έχει δεσμευτεί προεκλογικά για ένα τέτοιο δίκτυο που εκτείνεται σε κεντρικούς δρόμους (βλ. δηλώσεις του στο τέλος του κειμένου).
• Υπάρχουν ήδη ολοκληρωμένες και εγκεκριμένες από τον Δήμο μελέτες για παρεμβάσεις σε γειτονιές σε αρκετά δημοτικά διαμερίσματα (Μιχαήλ Βόδα, Μαυρομιχάλη, Στουρνάρα κλπ) που κάθονται στα συρτάρια.
• Στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας προβλέπεται το «Μητροπολιτικό Δίκτυο Ποδηλατικών Διαδρομών», που για το κέντρο μόνο περιλαμβάνει δρόμους όπως η Πανεπιστημίου, η Συγγρού, η Μεσογείων, η Πειραιώς, η Λένορμαν… .(7)
Γνωρίζουμε πολύ καλά πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί αύριο. Θα θέλαμε, ωστόσο, ως ένδειξη πως το ποδήλατο λαμβάνεται υπ’ όψιν σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό, να δούμε κάποια πρώτα δείγματα εφαρμογής του. Προτείνουμε, κατ’ ελάχιστον, ένα κυκλικό δίκτυο που ενώνει τις γειτονιές μεταξύ τους και με το κέντρο. Ένα δίκτυο στο οποίο ένας ποδηλάτης από το Παγκράτι να μπορεί να πάει στην Κυψέλη.
Ενδεικτικά αναφέρουμε έναν κύκλο που περιλαμβάνει τις οδούς Πανεπιστημίου, Αμαλίας, Αποστόλου Παύλου, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Ερμού, Αθηνάς (τμήμα του Βόρειου Άξονα)… και που επεκτείνεται ακτινικά προς τις γειτονιές, πχ μέσω της 3ης Σεπτεμβρίου, της Πατησίων, της Βας. Σοφίας, της Β. Κωνσταντίνου, της Ευφρονίου, της Βεϊκου, της Δημητρακοπούλου, της Σαλαμίνος, της Μοναστηρίου… (8 ). Δεν είμαστε αυτοί που θα εξειδικεύσουμε μια τέτοια πρόταση. Ζητούμε από τον Δήμο, αλλά και την πολιτεία γενικότερα, να δεσμευτεί στο να εξετάσει την υλοποίησή της με ένα σαφές χρονοδιάγραμμα. Ας πάρουμε παράδειγμα την πόλη του Παρισιού που ήδη έχει προγραμματίσει τις παρεμβάσεις για το ποδήλατο που θα γίνουν το 2026, οι οποίες αποτελούν συνέχεια των παρεμβάσεων που γίνονται ήδη…(9)
Εννοείται πως ένα όραμα για τη βιώσιμη κινητικότητα δεν αφορά μόνο σε υλικές υποδομές. Συνδέεται με μια γενικότερη αντίληψη για την πόλη ως ζωντανό οργανισμό ανθρώπων που ζουν, κατοικούν και εργάζονται σε αυτήν. Αυτή τη στιγμή το αυτοκινητοκεντρικό μοντέλο δεν μπορεί να ικανοποιήσει κανέναν και μόνο μποτιλιαρίσματα δημιουργεί, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε παρέμβαση. Μόνο αν ενισχυθούν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, αλλά και ευέλικτα συστήματα τροφοδοσίας των καταστημάτων (συνδυαζόμενα και με νυχτερινή τροφοδοσία) μπορεί να λειτουργήσει το κέντρο της πόλης αλλά και οι γειτονιές. Ας εξετάσουμε τη δυνατότητα τροφοδοσίας από Cargo Bikes, μικρά τροχοφόρα και ευέλικτα λεωφορεία που διαθέτουν σκευοφόρο ώστε να επωφελούνται τόσο οι καταστηματάρχες όσο και οι καταναλωτές που σήμερα αδυνατούν (στην κυριολεξία) να εξυπηρετηθούν με το αυτοκίνητο που διαθέτουν ή δεν διαθέτουν.
Όλα αυτά τσυζητήθηκαν στη συνάντηση που έγινε στο Δημαρχείο την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου, παρουσία του Δημάρχου κ. Μπακογιάννη και των συμβούλων του συγκοινωνιολόγων κ. Γιαννή και Βλαστού καθώς και του κ. Γιαννιού πολιτικού μηχανικού και σύμβουλου του δημάρχου. Όλοι μίλησαν θερμά για την αναγκαιότητα προώθησης του ποδηλάτου. Δεν ειπώθηκε κουβέντα όμως για την εγκατάλειψη των σχεδίων διασύνδεσης των επιμέρους τμημάτων του «Μεγάλου Περιπάτου» και φυσικά σιγή ιχθύος για ένα μικρό δίκτυο που θα έδινε ανάσα ζωής στο κέντρο της πόλης. Οι μοναδικές προτάσεις που ακούστηκαν, από την μεριά των συγκοινωνιολόγων και του Δημάρχου, ήταν ο περιορισμός των ορίων ταχύτητας στα 30χλμ/ώρα, όπου αυτό είναι εφικτό, η νυχτερινή τροφοδοσία των καταστημάτων και η δυνατότητα κίνησης των ποδηλάτων στις λεωφορειολωρίδες. Πρόκειται πράγματι για σημαντικές σκέψεις που θα μας έβρισκαν απολύτως σύμφωνους αν περνούσαν από το στάδιο της συζήτησης στο στάδιο της υλοποίησης. Δεν μπορούμε όμως να μην έχουμε κατά νου τι έχει ήδη γίνει και τι πρέπει να γίνει όχι μόνο για το ποδήλατο, αλλά για τη βιώσιμη κινητικότητα γενικότερα. Οι συνομιλητές μας μας ζήτησαν (κατά λέξη) «λίγο χρόνο ακόμη». Όμως είμαστε ήδη πολλά χρόνια πίσω στις εξελίξεις. Επιθυμία μας είναι να τρέξουμε μαζί, όχι να γυρίσουμε πίσω. Τα ποδήλατα που ολοένα και αυξάνονται και η κλιματική αλλαγή που βρίσκεται προ των θυρών το απαιτούν.
Ελληνική Ομοσπονδία Αστικής Ποδηλασίας, Μέλος της European Cyclists' Federation
Ποδηλαττική Κοινότητα, Φίλοι του Ποδηλάτου, Ποδηλάτ-ισσ-ες
Ως υστερόγραφο, ένα απόσπασμα από την προεκλογική συζήτηση «Αθήνα, ώρα για ποδήλατο» που έγινε στις 17 Μαρτίου 2019:
Κ. Μπακογιάννης: … σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εστιάσουμε και στη Βασιλίσσης Σοφίας, και στη Βασιλέως Κωνσταντίνου, και στην Αλεξάνδρας, στην 3ης Σεπτεμβρίου, στην Πανεπιστημίου, στην Πατησίων. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό, δεν έχει τόσο μεγάλο κόστος και μπορεί πολύ γρήγορα να αλλάξει η όψη της Αθήνας.
Συντονίστρια: Μιλάτε για ποδηλατοδρόμους; Θέλετε ποδηλατοδρόμους στην Πατησίων, στην Αλεξάνδρας κτλ;
Κ. Μπακογιάννης: Ό,τι είπα. Κατά την άποψή μου αυτό μπορεί να γίνει. Επειδή μπορεί να ακούσετε κάποιοι και να πείτε καλά τώρα, αυτά τα λέει προεκλογικά, η άποψή μου είναι ότι αυτά είναι έργα μικρού κόστους σχετικά, που αλλάζουν πολύ γρήγορα την αίσθηση και την εικόνα της πόλης με πάρα πολύ μεγάλο όφελος. Συγκρίνετέ τα με οποιεσδήποτε άλλες παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν στους κεντρικούς άξονες, που θα πάρουν πολύ περισσότερο χρόνο, πολύ περισσότερα χρήματα και είναι αμφίβολη η χρησιμότητά τους...(10)
----
(1) Ανακοίνωση του Δήμου στο: https://www.cityofathens.gr/node/36975 . Ερώτημα 11.
(2) Η ενημέρωση για αυτά τα ζητήματα είναι ελλιπής. Σημειώνεται πως στα σχέδια δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη, ενώ στην τεχνική έκθεση δεν αναφέρεται πουθενά η λέξη «ποδήλατο». Αρχικά νομίζαμε πως για τα ποδήλατα προβλέπεται η εξωτερική λωρίδα δίπλα στο οδόστρωμα. Πέσαμε έξω. Η πραγματικότητα διέψευσε ακόμα και την πιο δυσμενή υπόθεση που μπορούσαμε να κάνουμε… Επισημαίνουμε πως, σε όλη τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, έχουμε κάνει συναντήσεις με αρμόδιους, πάντα με δική μας πρωτοβουλία. Δεν έχουμε καλεστεί ποτέ και δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη μας πάνω σε σχέδια ή κάτι πιο συγκεκριμένο.
(3) Στις «Τεχνικές Οδηγίες για υποδομές ποδηλάτων» (ΦΕΚ 1053/Β/14-4-2016, Κεφάλαιο 3.6) αναφέρεται με σαφήνεια πως σε δρόμους με κίνηση μεγαλύτερη των 200 πεζών ανά ώρα και ανά μέτρο πλάτους η συνύπαρξη πεζών και ποδηλάτων είναι αδύνατη. Όσες επιφυλάξεις κι αν έχει κάποιος για τις συγκεκριμένες οδηγίες, στη συγκεκριμένη περίπτωση απεικονίζουν μια κοινή λογική. Άλλο η Διονυσίου Αρεοπαγίτου που εκεί χρειάζεται να θεσμοθετηθεί κάτι τέτοιο, και άλλο τα τέσσερα (4) μέτρα στο πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου.
(4) Βλ. την ανακοίνωση των ποδηλατικών ομάδων και συλλόγων τον Ιούλιο του 2020, στην οποία έγινε κριτική για την αποσπασματικότητα, την ανεπαρκή ασφάλεια και την απουσία διαφάνειας στις διαδικασίες σχεδιασμού. Η Ανακοίνωση κοινοποιήθηκε στον Δήμο (Αρ. Πρωτοκόλλου 166767 21/07/2020). Για περισσότερα: https://www.podilattiki.gr/node/87
(5) Όλα αυτά προβλέπονται στις προδιαγραφές ποδηλατικών υποδομών (ΦΕΚ 1053/Β/14-4-2016 ο.π. Κεφάλαιο 3) και εφαρμόζονται σε όλον τον κόσμο.
6) Σε όλη τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, έχουμε κάνει συναντήσεις με αρμόδιους, πάντα με δική μας πρωτοβουλία. Δεν έχουμε καλεστεί ποτέ και δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη μας πάνω σε σχέδια ή κάτι πιο συγκεκριμένο.
(7) ΦΕΚ 156/Α/1-8-2014, Άρθρο 30, παρ. 6 (σελ. 4927) και παράρτημα ΧIV (σελ. 4980). Επισημαίνεται πως αν η ισχύς του Ρυθμιστικού υπερισχύει των επιμέρους σημειακών διαμορφώσεων, η πρόταση για την Πανεπιστημίου είναι παράνομη ή έστω αντιβαίνει στους στόχους του Ρυθμιστικού, αφού αυτή τη στιγμή δεν προβλέπει κίνηση ποδηλάτων.
(8 ) Για πολλούς δρόμους ήδη υπάρχουν αποφάσεις δημοτικού συμβουλίου και μελέτες. Ενδεικτικά: https://youtu.be/u2D17ODzKLY http://athensanaplasis.gr/erga/megalos-peripatos/
(9 ) https://www.paris.fr/.../les-pistes-cyclables-provisoires...
(10). Απόσπασμα από συζήτηση με τίτλο «Αθήνα, ώρα για ποδήλατο», Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, 17 Μαρτίου 2019. https://youtu.be/ImfdXDnw7lA (Στο 32:45). Καταγραφή της συζήτησης στο: https://www.podilates.gr/athina_ora_gia_podilato...
- Log in to post comments